Επιδοτήσεις έως 100.000€ τον χρόνο για ομάδες με 5-20 μέλη. Οι όροι, οι προϋποθέσεις και η διάρκεια της χρηματοδότησης. Ενισχύσεις και για αγροτικές οργανώσεις με πάνω από 20 συμμετοχές
Ισχυρά κίνητρα για τη δημιουργία μίνι αγροτικών συνεταιρισμών σε όλη την Ελλάδα δίνει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, με απόφαση που καθορίζει τη διαδικασία αναγνώρισης ομάδων και οργανώσεων αγροτών, έχοντας
στρατηγικό στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων.
Το σχέδιο υπουργικής απόφασης που δημοσιεύει σήμερα το «Εθνος» καθορίζει τη διαδικασία, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τα κριτήρια για την αναγνώριση των ομάδων και των οργανώσεων παραγωγών. Κατ΄ ουσίαν ανοίγει ο δρόμος για τη σύσταση μικρών αγροτικών συνεργατικών σχημάτων ακόμη και με πέντε παραγωγούς, που σκοπό θα έχουν να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους ικανότητα στην αγορά, παρέχοντας οικονομική στήριξη που θα χρηματοδοτεί τις λειτουργικές τους δαπάνες.
Αυτά τα σχήματα σύμφωνα με το σχέδιο της απόφασης μπορούν να λειτουργούν ως αυτοτελείς νομικές οντότητες ή σαφώς οριζόμενα μέρη νομικών οντοτήτων. Δηλαδή, μέσα σε έναν αγροτικό συνεταιρισμό παραγωγοί που ασχολούνται με κάποιο αγροτικό προϊόν (π.χ. ελαιόλαδο) μπορούν να δημιουργήσουν μια ομάδα ή οργάνωση παραγωγών που θα λειτουργεί με τον ΑΦΜ του συνεταιρισμού, αλλά θα έχει διακριτή λογιστική παρακολούθηση και αυτονομία δράσης από τις υπόλοιπες δραστηριότητες του συνεταιρισμού. Οι ομάδες παραγωγών περιγράφονται ως μικρές συνενώσεις αγροτών που θα δίνουν απαντήσεις σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές και σε προϊόντα που δεν τα παράγουν πολλοί. Οι δε οργανώσεις παραγωγών θα είναι σχήματα με μεγαλύτερα αριθμητικά και ποσοτικά κριτήρια που θα αναλάβουν να υλοποιήσουν επενδυτικά σχέδια περιφερειακού επιπέδου.
Πώς θα λειτουργούν
Οι ομάδες, για τη σύσταση των οποίων θα αρκούν ακόμη και πέντε αγρότες, όπως και οι οργανώσεις με ελάχιστο αριθμό μελών τους 20 παραγωγούς δεν θα συσχετίζονται με τα όποια οικονομικά αποτελέσματα των συνεταιρισμών. Οι νεοσύστατες οντότητες θα μπορούν να ενισχυθούν οικονομικά με ένα κατ’ αποκοπή ποσό για τα 5 πρώτα έτη λειτουργίας τους. Βασική βέβαια προϋπόθεση είναι η εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου πενταετούς διάρκειας που θα μπορεί να περιλαμβάνει δράσεις για προσέγγιση νέων αγορών, πιστοποίηση, ενέργειες προβολής και προώθησης, επενδύσεις σε εξοπλισμό και υποδομές κ.λπ. Θα λαμβάνουν τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους το 10% του κύκλου εργασιών τους και μέχρι 100.000 ευρώ για να καλύπτουν τα λειτουργικά τους έξοδα. Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια τα ποσά στήριξης θα μειώνονται κατ΄ έτος κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες.
Επειδή τον πρώτο χρόνο λειτουργίας οι νεοσύστατες ομάδες και οργανώσεις παραγωγών δεν θα μπορούν να αποδείξουν κύκλο εργασιών για να ενισχυθούν με το 10% του τζίρου τους, θα αναγνωρίζεται ο μέσος όρος των προηγούμενων 3 χρόνων των φυσικών προσώπων που απαρτίζουν τα σχήματα. Προϋπόθεση βέβαια γι' αυτό θα είναι η προσκόμιση τιμολογίων της προηγούμενης τριετίας.
Σήμερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αγρότες είναι:
• Το μικρό μέγεθος και ο πολυτεμαχισμός της εκμετάλλευσης. Αυτό το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων τοποθετεί σταθερά την Ελλάδα πολύ μακριά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στην ελληνική γεωργία 50% των εκμεταλλεύσεων είναι κάτω των 20 στρεμμάτων και 50% κάτω από 4.000 ευρώ.
• Η αποεπένδυση και η έλλειψη βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων των απασχολουμένων.
• Η απόκλιση μεταξύ τιμών παραγωγού και καταναλωτή και η συνεχής αύξηση του κόστους των εισροών.
Ο σχηματισμός και η λειτουργία ομάδων και οργανώσεων παραγωγών μπορεί να αποτελέσει βασικό εργαλείο για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους.
Οι στόχοι
Η συσπείρωση των παραγωγών σε ομάδες ή οργανώσεις βοηθά να αντιμετωπίσουν από κοινού τις προκλήσεις της αγοράς, να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη -μέσω της αύξησης του όγκου του διαπραγματευόμενου προϊόντος- σε σχέση με την παραγωγή και την εμπορία, να διευρύνουν τον αριθμό των πιθανών αγοραστών και να μειώσουν το ανά παραγωγό κόστος των συλλογικών επενδύσεων. Ως εκ τούτου, η απόφαση υποστηρίζει τη σύσταση των ομάδων και οργανώσεων παραγωγών, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια όπου προκύπτουν πρόσθετες δαπάνες.
Η απόφαση που ενεργοποιεί δράση του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης έχει ρόλο κινήτρου, προκειμένου να ενθαρρύνει τη σύσταση ομάδων και οργανώσεων παραγωγών στον πρωτογενή τομέα με σκοπό:
• Την προσαρμογή της παραγωγής και των προϊόντων των παραγωγών που είναι μέλη των ομάδων και οργανώσεων στις απαιτήσεις της αγοράς.
• Την από κοινού διάθεση εμπορευμάτων στην αγορά, συμπεριλαμβανομένης της προετοιμασίας προς πώληση, της συγκέντρωσης των πωλήσεων και του εφοδιασμού χονδρεμπόρων.
• Τη θέσπιση κοινών κανόνων για πληροφορίες που αφορούν την παραγωγή και ιδίως σε σχέση με τη συγκομιδή και τη διαθεσιμότητα.
• Τη μείωση του κόστους παραγωγής μέσω της από κοινού χρήσης υλικοτεχνικών υποδομών και άλλες δραστηριότητες που μπορούν να διεξάγονται από ομάδες και οργανώσεις παραγωγών, όπως η ανάπτυξη δεξιοτήτων οργάνωσης επιχειρήσεων και εμπορίας και η διευκόλυνση διαδικασιών καινοτομίας.
ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ «ΕΥΔΟΚΙΜΟΥΝ» ΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Κίνητρα για τη συσπείρωση των Ελλήνων παραγωγών
Σήμερα υπάρχουν οργανώσεις παραγωγών μόνο για τον τομέα των οπωροκηπευτικών, τον τομέα αμπελο-οινικών προϊόντων, τον τομέα του ελαιολάδου και επιτραπέζιων ελιών, καθώς και τον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης στους τέσσερις τομείς στους οποίους υπάρχει το σχετικό θεσμικό πλαίσιο παρατηρείται σημαντικά χαμηλός βαθμός οργάνωσης των παραγωγών.
Ο αριθμός των παραγωγών που συμμετέχουν σε οργανώσεις είναι σημαντικά χαμηλός σε όλους τους τομείς. Αντίστοιχα είναι και τα στοιχεία των εκτάσεων με τα οποία οι παραγωγοί συμμετέχουν στις οργανώσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον τομέα των οπωροκηπευτικών η συνολική αξία των διατεθέντων στο εμπόριο προϊόντων στη χώρα, ανέρχεται σε 3 δισ. ευρώ και από αυτά το ποσό των 342 εκ. ευρώ (περίπου 11%) ανήκει σε προϊόντα των οργανώσεων παραγωγών που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό. Πολύ σημαντικό στοιχείο είναι επίσης το γεγονός ότι στον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων, παρά το γεγονός ότι έχει εκδοθεί το σχετικό θεσμικό πλαίσιο για τη διαδικασία αναγνώρισης και λειτουργίας των οργανώσεων παραγωγών, δεν έχουν σχηματιστεί ακόμα τέτοιου είδους συνεργατικές δομές.
Ο χαμηλός βαθμός οργάνωσης των παραγωγών οφείλεται σε έναν σημαντικό βαθμό στην καθυστερημένη και περιορισμένη έκδοση του σχετικού εθνικού πλαισίου, αλλά και στην έλλειψη κινήτρων προς τους παραγωγούς. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την ενδυνάμωση των οργανώσεων αλλά και τη διευκόλυνση του σχηματισμού νέων.
Στόχος της ηγεσίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι να δοθούν τα απαραίτητα κίνητρα στους παραγωγούς ώστε να ενισχυθεί η συσπείρωσή τους μέσω της στενής συνεργασίας αυτών στο πλαίσιο λειτουργίας των ομάδων και των οργανώσεων. Μέσω της απόφασης αυτής θα επιχειρηθεί να αλλάξει η υφιστάμενη κουλτούρα της μη συνεργασίας και θα προωθηθεί ως κοινωνική καινοτομία, στο πλαίσιο μετεξέλιξης του αγροτικού ιστού για να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις της αγοράς αλλά και των ραγδαίων παγκόσμιων εξελίξεων.
Η στήριξη για τη σύσταση ομάδων και οργανώσεων παραγωγών έχει τη δυνατότητα να συμβάλει σε περισσότερες της μιας προτεραιότητες της Ενωσης για την αγροτική ανάπτυξη, ενισχύοντας, για παράδειγμα, την ανταγωνιστικότητα, τις ευκαιρίες απασχόλησης, την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και την προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων.
Για την επίτευξη της ενίσχυσης του ρόλου των παραγωγών στην αλυσίδα αξίας των νωπών αλλά και μεταποιημένων τροφίμων και της αύξησης της αξίας του προϊόντος στις αγροτικές περιοχές, καθώς και στην καλύτερη πρόσβαση των πρωτογενών παραγωγών στην αγορά, η σύσταση ομάδων και οργανώσεων παραγωγών αποτελεί μια βασική προϋπόθεση σε συνδυασμό με τις σημαντικές δυνατότητες για τη μείωση του κόστους παραγωγής αλλά και την καλύτερη διάθεση των προϊόντων σε νέες αγορές.
Αίτηση ενίσχυσης
Το επιχειρηματικό σχέδιο, το οποίο αποτελεί βασικό στοιχείο της αίτησης ενίσχυσης, θα πρέπει να περιλαμβάνει αναλυτική περιγραφή:
• Της αρχικής κατάστασης για κάθε μέλος.
• Των στόχων της ομάδας ή της οργάνωσης, η επίτευξη των οποίων αποτελεί προϋπόθεση για την τελική πληρωμή.
• Των μέτρων/δράσεων για την επίτευξη των στόχων αυτών
• Ενδεικτικού ετήσιου προγραμματισμού επίτευξης στόχων.
Οι στόχοι του επιχειρηματικού σχεδίου θα πρέπει να αφορούν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:
• Αύξηση ή μεταβολή του όγκου παραγωγής ή της αξίας αυτού.
• Εξεύρεση νέων αγορών.
• Καθετοποίηση/διαφοροποίηση της παραγωγής.
• Μεταβολή του όγκου της παραγωγής που διατίθεται στο εμπόριο και που πληροί τις απαιτήσεις ενός ειδικού «καθεστώτος ποιότητας» (π.χ. πιστοποιημένη βιολογική παραγωγή, προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις και προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης, πιστοποιημένη ολοκληρωμένη παραγωγή).
• Αντικατάσταση φυτικού κεφαλαίου (με εξαίρεση τις ετήσιες καλλιέργειες) με σκοπό τη μείωση των εισροών ή/και την αύξηση των εκροών της εκμετάλλευσης ή την αύξηση της αξίας του εμπορεύσιμου προϊόντος.
• Ενέργειες προβολής και προώθησης.
• Αντικατάσταση εξοπλισμού ή απόκτηση νέου με σκοπό την επίτευξη επιδόσεων (π.χ. την αύξηση της αποδοτικότητας ή τη μείωση των εισροών).
• Δημιουργία νέων υποδομών ή βελτίωση ή/και επέκταση υφιστάμενων.
• Ελεγχος και διαχείριση του κόστους παραγωγής και εμπορίας.
• Εφαρμογή νέων πρακτικών/τεχνικών ή και προϊόντων στη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Κώστας Νάνος
