Νοσοκομεία, εφορίες και πολεοδομίες οι μεγαλύτερες εστίες διαφθοράς, λέει ο επί 11 χρόνια επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης. Ποια είναι η πρόταση του στην κυβέρνηση. Γιατί ζητάει από τον διάδοχο του να τα έχει όλα σε.. χαρτιά. Πού βοήθησαν τα μνημόνια.
Όταν το έργο της ζωής σου είναι η εξάλειψη της διαφθοράς στην Ελλάδα, πρέπει να λαμβάνεις ευχαρίστηση ακόμα και από τα πιο μικρά σημάδια προόδου.
Για τον Λέανδρο Ρακιντζή, τον 78χρονο γενικό επιθεωρητή
δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα που συνεχίζει να εργάζεται ακατάπαυστα, ένα τέτοιο σημάδι ήρθε χάρη στην οικονομική κρίση της χώρας.
Η οικονομική κάμψη έχει οδηγήσει τους γιατρούς να μειώσουν το ποσό που ζητούν για φακελάκι από τους ασθενείς που προσπαθούν να εξασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή περίθαλψη.
«Ενας χειρούργος που συνήθιζε να ζητάει 5.000 ευρώ για μια σοβαρή εγχείρηση, τώρα βολεύεται και με 500 ευρώ» λέει ο κ. Ρακιντζής με ένα πικρό χαμόγελο.
Μετά από 11 χρόνια εργασίας για την «διασφάλιση της αποτελεσματικής και αποδοτικής λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης», ο πρώην ανώτατης δικαστής αφήνει επιτέλους την θέση του. Προσπάθησε να φύγει πριν από έξι χρόνια αλλά δεν βρέθηκε κανείς για να τον αντικαταστήσει.
«Τι μπορούσα να κάνω» αναρωτιέται. «Ήμουν σαν ένας φρουρός που παραμένει στο φυλάκιο του γιατί δεν εμφανίζεται κανένας να τον απαλλάξει από το καθήκον του».
Παρά τις προσπάθειες του, η Ελλάδα συνεχίζει να κατατάσσεται στον πάτο των περισσότερων κατηγοριών για την διαφάνεια και την καλή διακυβέρνηση στην Ε.Ε., με την κακοδιαχείριση στο δημόσιο να αποκαλύπτεται με εξευτελιστικό τρόπο κατά την διάρκεια της μακροχρόνιας οικονομικής κρίσης της χώρας.
«Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα είναι πολύ διεφθαρμένη, αλλά σε σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη του Βορρά, όχι αυτά της Ανατολικής Ευρώπης ή των Βαλκανίων» παρατηρεί ο κ. Ρακιντζής, καθισμένος σε ένα μεγάλο, ακατάστατο γραφείο γεμάτο με χαρτιά και ογκώδη νομικά βιβλία.
Μια χαρούμενη, εύσωμη φιγούρα ο κ. Ρακιντζής είναι ασυνήθιστα προσιτός για έναν ανώτατο στέλεχος του ελληνικού δικαστικού σώματος. Δεν είναι επίσης καθόλου διστακτικός στο να μιλήσει για τις δυσλειτουργίες του ελληνικού συστήματος.
«Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για το πρόβλημα της διαφθοράς» εξηγεί ο ίδιος. «Είναι η κληρονομιά από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και είναι η έλλειψη ρυθμίσεων, αλλά κυρίως είναι το αποτέλεσμα της κακής λειτουργίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Είναι πολύ, πολύ αργή».
Το μοντέρνο γραφείο του κοντά στο κέντρο της πόλης είναι ανοιχτό σε οποιονδήποτε θέλει να καταθέσει μια διαμαρτυρία κατά ενός δημόσιου υπαλλήλου «είτε έχουμε είτε δεν έχουμε ραντεβού, αν και πρέπει να είναι προετοιμασμένοι ότι θα περιμένουν», αναφέρει.
Κατά την εκτίμηση του, το γνωστό ελληνικό πρόβλημα του χρηματισμού είναι πιο έντονο στο δημόσιο σύστημα υγείας, στις πολεοδομίες και στην εφορία. Ο τομέας της υγείας δείχνει αξιοσημείωτη αντίσταση στις μεταρρυθμίσεις επειδή οι Έλληνες φοβούνται να καταγγείλουν τον γιατρό τους γιατί «το επάγγελμα μπορεί να πάρει εκδίκηση», λέει ο κ. Ρακιντζής, υπολογίζοντας ότι περίπου τα δύο τρίτα των χειρούργων παίρνουν ακόμα φακελάκια.
Ο ίδιος και η ομάδα των επιθεωρητών προσπαθούν να δουλεύουν αθόρυβα. Εκτός από τις πειθαρχικές διώξεις που καταλήγουν στα δικαστήρια, ουσιαστικά η μόνη απόδειξη για την εργασία που κάνουν είναι μια ετήσια έκθεση 250 σελίδων που δημοσιεύεται ηλεκτρονικά και προσφέρει λεπτομέρειες για την διαφθορά στην Ελλάδα.
Ωστόσο, ο κ. Ρακιντζής δεν διστάσει να κάνει δηλώσεις δημόσια όταν πιστεύει ότι οφείλει να το κάνει. Όταν η συντηρητική κυβέρνηση πέρασε με νομοθετική απόφαση του 2013 ότι «ένα μικρό υλικό δώρο» που προσφέρεται σε δημόσιο υπάλληλο από «ευγνωμοσύνη» δεν αποτελεί χρηματισμό, πέρασε στην αντεπίθεση. «Έκανα μια πραγματικά μεγάλη καμπάνια για να πετύχω την ανάκληση του νόμου. Ήμουν κάθε ημέρα στην τηλεόραση. Έδινα παντού συνεντεύξεις. Και σε λιγότερο από έναν μήνα ο νόμος αυτός καταργήθηκε» λέει.
Αλλά παραιτείται έχοντας αποτύχει σε αυτό που ήλπιζε ότι θα αποτελέσει την κληρονομιά του: να πείσει μια φιλική προς τις μεταρρυθμίσεις κυβέρνηση να απαγορεύσει στους δημόσιους υπαλλήλους σε ευαίσθητες θέσεις, όπως στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό, να εργάζονται στην περιοχή από την οποία κατάγονται, όπου δέχονται πιέσεις από φίλους και συγγενείς.
«Είναι το εμπόδιο της εντοπιότητας» υποστηρίζει. «Εκτός Αθηνών, υπάρχουν τόσες πολλές διασυνδέσεις, οικογενειακές σχέσεις, πιέσεις από την τοπική αυτοδιοίκηση. Είναι μια μεταρρύθμιση που αν γίνει θα αλλάξουν πολλά πράγματα». «Έχουμε σημειώσει πρόοδο σε πολλούς τομείς της δημόσιας διοίκησης, αλλά στις περιφέρειες τα πράγματα ποτέ δεν αλλάζουν εύκολα» προσθέτει.
Ένα χέρι βοηθείας έχει έρθει από τα ιδιαίτερα μισητά «μνημόνια», όπως αποκαλούν οι Έλληνες τις διαδοχικές συμφωνίες διάσωσης, τις οποίες ο κ. Ρακιντζής αντιμετωπίζει ως καταλύτη για την βελτίωση της δημόσιας διοίκησης.
«Το μνημόνιο είναι κάτι θετικό. Βοηθάει να διορθωθούν κάποια πράγματα και αναμφισβήτητα προσφέρεται για βελτιώσεις στην δημόσια διοίκηση. Πρέπει να καταλάβουν όλοι πως αν αυτή (η διοίκηση) δεν λειτουργεί σωστά δεν θα έχουμε ποτέ υγιή οικονομική ανάπτυξη» αναφέρει.
Σε αυτό διαφέρει από πολλούς ανώτατος Έλληνες νομικούς, οι οποίοι έχουν χρησιμοποιήσει τις νομικές τους γνώσεις για να κερδίσουν παραχωρήσεις σε περικοπές μισθών που ζήτησαν οι διεθνείς δανειστές της χώρας. Δικαστικές, εισαγγελείς και υπάλληλοι των δικαστηρίων έχουν επίσης αντισταθεί σε εκκλήσεις να επιταχυνθεί η έκδοση των αποφάσεων των δικαστηρίων και να υπάρξει μεγαλύτερη εξειδίκευση, για παράδειγμα, στην καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος.
Τώρα που παραιτείται, ο κ. Ρακιντζής δεν φαίνεται να φεύγει με τιμές. Στην πραγματικότητα, ομάδες δημόσιων υπαλλήλων που απολύθηκαν ή τέθηκαν σε αναστολή για πειθαρχικά παραπτώματα θεωρούν πως ο κ. Ρακιντζής ασκεί παράτυπα τα καθήκοντα του καθώς η αρχική του θητεία έληξε πριν από έξι χρόνια. Ως εκ τούτου, ζητούν αποζημίωση και αποκατάσταση, υποστηρίζοντας ότι ο κ. Ρακιντζής δεν είχε εξουσία να λάβει δράση εναντίον τους.
Σε ερώτηση για το ποια θα ήταν η συμβουλή του στον διάδοχο του, λέει χαμογελώντας: «Μείνε μακριά από πολιτικούς και γράψε ότι κάνεις σε χαρτί, έτσι επιβίωσα».
της Kerin Hope
ανταποκρίτρια των Financial Times στην Αθήνα
