Ο αγώνας ενάντια στη μεταλλευτική επέκταση είναι ένας πολυετής αγώνας, ένας αγώνας δεκαετιών, αισίως από το 1985.
Η πρώτη του φάση, ενάντια στην TVX Gold, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι έληξε νικηφόρα το 2003 με την πτώχευση και αποχώρηση των παραπάνω
καναδών. Το 2003 όμως ήταν μια ιδιαίτερη χρονιά που μέσω του ανομολόγητου και απόλυτου προολυμπιακού σκανδάλου, του νόμου 3220/04, μας άφησε το τελευταίο δημιούργημα των παροξυστικών οραμάτων του κου Πάχτα, το "βιώσιμο επενδυτικό σχήμα" του ενός μετόχου (99,9% Κούτρας), την Hellas Gold/Ελληνικός Χρυσός. Μια εταιρεία αρχικού μετοχικού κεφαλαίου 60.000 ευρώ συμμετείχε σε ένα αλισβερίσι 11 εκ. ευρώ και απέκτησε μια περιουσία που άμεσα εκτιμήθηκε στα 400 εκ. ευρώ. Ελληνικά πράγματα, μια εκσυγχρονισμένη και πραγματική οικονομία δηλαδή.
Ενάντια σ' ένα τέτοιο λοιπόν συμπύκνωμα ξενόδουλης υποτέλειας και νταβατζίδικης ξετσιπωσιάς ξεκίνησε ένας ακηδεμόνευτος και αδιαμεσολάβητος αγώνας από τα κάτω που με τη φαντασία του και την αποφασιστικότητά του κατάφερε να καταστήσει τελικά παγκόσμια γνωστές τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς των κατοίκων της Χαλκιδικής γύρω από θέματα "ανάπτυξης" και οικονομικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης, πέρα από τα στενά τοπικά ή τοπικιστικά προβλήματα. Σ' αυτή λοιπόν την εκδοχή/έκφανσή του, μπορούμε να πούμε ότι έναρξή του θεωρείται η μεγάλη λαϊκή συνέλευση στη Μ. Παναγία το Δεκέμβρη του 2006 στην οποία συμμετείχαν άτομα από τα Μουδανιά που συγκρότησαν την επιτροπή αγώνα. Από την πρώτη στιγμή, από το 2005, φοιτητές του ΤΕΙ Μουδανιών είχαν οργανωθεί και έβγαλαν σχετικά φυλλάδια. Από τότε επίσης αρχίζει η σχέση, τουλάχιστον σε επίπεδο ενημέρωσης, με το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων.
Πρόθεση λοιπόν εξαρχής ήταν ο αποκλεισμός της οποιασδήποτε προσπάθειας της εταιρείας για επέκταση της δραστηριότητάς της πέρα από το παλιό μεταλλείο των Μ. Πετρών. Ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό, σίγουρα μέχρι την Άνοιξη του 2012. Έτσι π.χ όταν η εταιρεία το καλοκαίρι του 2009 επιχείρησε την πραγματοποίηση διερευνητικού προγράμματος γεωτρήσεων στις Σκουριές βρήκε μπροστά της και πάλι τη λαϊκή συνέλευση της Μ. Παναγίας που κινητοποιώντας κατοίκους και αλληλέγγυους συνέδραμε στην απομάκρυνση του πρώτου τρυπανιού και στην εκδίωξη των ανθρώπων της εταιρείας από το βουνό. Ο Ιούλιος του 2009 ήταν ένας μήνας καθοριστικός για την περεταίρω πορεία του αγώνα αφού η παραπάνω κινητοποίηση οδήγησε τελικά στην απόφαση για την κατασκευή φυλακίου αγώνα μέσα στο βουνό. Στα τρία χρόνια που ακολούθησαν το φυλάκιο αγώνα κατέστη στην κυριολεξία το κέντρο του αγώνα όπου μέσα από την απαρέγκλιτη διαδικασία της ανοιχτής συνέλευσης διοργανώθηκαν όλες οι επόμενες δράσεις και κινητοποιήσεις ενάντια στα σχέδια της εταιρείας.
Δυστυχώς όμως η πραγματικότητα δεν καθορίζεται μόνο από τις προσωπικές μας διαθέσεις και δράσεις. Από το Μάιο του 2010 η πάλαι ποτέ σύγχρονη και κραταιά Ελλάδα των παραδειγματικών δεικτών ανάπτυξης πτώχευσε. Η νέα κατάσταση που άρχισε να διαμορφώνεται μέσω της επιβεβλημένης οικονομικής κρίσης οδήγησε σε αλλαγές στις συμπεριφορές των ανθρώπων αφού η οικονομική ανασφάλεια και ο φόβος για το επικείμενο δυσοίωνο αύριο έγιναν καθημερινή και επίμονη πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει ότι στα δύσκολα, αρκετοί ήταν αυτοί που από αντιδρώντες αρχικά στη μεταλλευτική δραστηριότητα άρχισαν να γλυκοκοιτάζουν προς τη μεριά της εταιρείας ως μόνη σανίδα οικονομικής σωτηρίας. Αυτό το φοβικό και αβέβαιο κλίμα που διαμορφώθηκε στην πρώτη μνημονιακή φάση έγινε σίγουρα πιο έντονο μετά από την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης τον Ιούλιο του 2011 η οποία ενέκρινε τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με πρώτη πρώτη υπογραφή αυτή του Λαγκαρντιανού υπουργού περιβάλλοντος του κου Παπακωνσταντίνου. Από μόνο του βέβαια αυτό το ήδη διαμορφωμένο κλίμα δεν ήταν αρκετό για να αλλάξει τα αντιμεταλλευτικά δεδομένα της ΒΑ Χαλκιδικής. Ήταν απαραίτητη και η συμβολή του επονομαζόμενου στρατηγικού επενδυτή, αυτού δηλαδή που θα έβαζε το αρχικό κεφάλαιο για την έναρξη της κατά τα άλλα εθνοσωτήριας επένδυσης. Το Φλεβάρη λοιπόν του 2012 εμφανίστηκε στην περιοχή, επιτέλους, μια πραγματική θα λέγαμε εξορυκτική εταιρεία, η Eldorado Gold Corporation. Όπως η ίδια αυτοπροσδιορίζεται, πρόκειται για μια εταιρεία χαμηλού κόστους παραγωγής χρυσού και όπως οι ίδιοι μας εξηγούν σε επίσημο δελτίο τύπου τους "η επιτυχία της εταιρείας στηρίζεται στη στρατηγική χαμηλού κόστους, στο εξειδικευμένου και αφοσιωμένο προσωπικό, στην ασφαλή και υπεύθυνη λειτουργία και στη μακροχρόνια συνεργασία με τις κοινότητες που δραστηριοποιείται".
Τις παραμέτρους αυτής της επιτυχίας τις βιώσαμε στο κορμί μας στις 20 Μαρτίου του 2012. Η εταιρεία που τα τελευταία δύο χρόνια έχει βραβευτεί πολλάκις για την εταιρική της υπευθυνότητα, το πρώτο πράγμα που έκανε όταν εμφανίστηκε στην περιοχή ήταν να οργανώσει το προσωπικό της σε ένα πρωτόγνωρο είδος μισθοφορικού στρατού και να επιτεθεί μ' αυτόν στην τοπική κοινωνία.
Η συγκεκριμένη κίνηση επίθεσης και κατάληψης του βουνού από έναν ιδιωτικό στρατό με την ανοχή της ελληνικής αστυνομίας που για πρώτη και μοναδική φόρα ήταν αριθμητικά απούσα από τις Σκουριές σηματοδότησε τα νέα δεδομένα , δεδομένα νεοαποικίας που επιβάλλονταν μέρα με τη μέρα στην ελληνική πραγματικότητα. Το μόνο ίσως που δεν είχε προβλεφθεί από μέρους των στρατηγών της εταιρείας και των μνημονιακών πολιτικών παρατρεχάμενών της ήταν η αυθόρμητη ανάδυση ενός μεγαλειώδους κινήματος, του κινήματος ενάντια στο χρυσό. Η πρώτη κινητοποίηση της 25ης Μαρτίου του 12 ήταν κάτι το ανέλπιστο ακόμη και για μας τους ίδιους. Αυτό που δεν ήταν ανέλπιστο βέβαια ήταν η αντίδραση της ελληνικής αστυνομίας. Με δακρυγόνα και γκλόμπς αποκλείστηκε η πρόσβαση στο βουνό. Ήταν η αρχή της "εποποιίας των Σκουριών." Το μεγαλύτερο κατασταλτικό πείραμα που πραγματοποιήθηκε ποτέ στην Ελλάδα. Στις 30 Μαρτίου η Ιερισσός δέχτηκε την πρώτη επίθεση των ΜΑΤ μετά από αίτημα του κ. Πάχτα γιατί λέει κινδύνευε η σωματική του ακεραιότητα. Τον εν λόγω κύριο εννοείται ότι ούτε τον πλησίασε ούτε τον άγγιξε ποτέ κανείς. Οι κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν για όλο το 2012 με κορύφωση την πορεία της 21ης Οκτωβρίου κατά την οποία οι διαδηλωτές βίωσαν στο πετσί τους την απροκάλυπτη βία της αστυνομίας με ευθείες βολές δακρυγόνων κατά ανθρώπων και οχημάτων, ανηλεείς ξυλοδαρμούς, συλλήψεις στο σωρό και έναρξη της επιβολής του δόγματος της ανάπτυξης με κάθε κόστος.
Ο εμπρησμός του εργοταξίου των Σκουριών το Φλεβάρη του 13 αποτέλεσε την καλύτερη αφορμή για την ολοκλήρωση του πειράματος αντιτρομοκρατία αλά Χαλκιδική. Εκατοντάδες άνθρωποι συρθήκαν στα κρατητήρια της ασφάλειας Πολυγύρου χωρίς πραγματικές κατηγορίες με μόνο πρόσχημα το γεγονός ότι συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις ενάντια στα μεταλλεία. Παράνομες λήψεις DNA, εκατοντάδες άρσεις τηλεφωνικού απορρήτου και ευφάνταστες δικογραφίες ποινικοποίησαν μια ολόκληρη κοινωνία.
Ο εμπρησμός του εργοταξίου των Σκουριών το Φλεβάρη του 13 αποτέλεσε την καλύτερη αφορμή για την ολοκλήρωση του πειράματος αντιτρομοκρατία αλά Χαλκιδική. Εκατοντάδες άνθρωποι συρθήκαν στα κρατητήρια της ασφάλειας Πολυγύρου χωρίς πραγματικές κατηγορίες με μόνο πρόσχημα το γεγονός ότι συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις ενάντια στα μεταλλεία. Παράνομες λήψεις DNA, εκατοντάδες άρσεις τηλεφωνικού απορρήτου και ευφάνταστες δικογραφίες ποινικοποίησαν μια ολόκληρη κοινωνία.
Παρά την κατασταλτική βία και τη δικαστική βιομηχανία που στήθηκε, περίπου 450 διωκώμενοι, το δόγμα της μηδενικής ανοχής δεν κατάφερε να επιβληθεί. Οι γραμμές του κινήματος εμπλουτίζονταν συνεχώς με νέους ανθρώπους καθώς νέα δεδομένα έβγαιναν σιγά σιγά στην επιφάνεια. Από τη μία η κατάθεση του ρυθμιστικού σχεδίου της Θεσσαλονίκης κατέστησε σαφές ότι η «υπόθεση Σκουριές» δεν αφορούσε μόνο τους πέριξ των μεταλλείων κατοίκους. Όλη η ανατολική Χαλκιδική ορίζεται ουσιαστικά ως μεταλλευτική ζώνη με τη Σιθωνία να κατέχει στην προκειμένη προεξάρχουσα θέση. Από την άλλη όλοι σχεδόν οι βορειοελλαδίτες άρχιζαν να αντιλαμβάνονται ότι η Χαλκιδική δεν είναι τίποτα άλλο παρά μόνο η αρχή. Θράκη, Κιλκίς, Σέρρες, Δράμα, Καβάλα κλπ αποτελούν τους επόμενους στόχους και ακόμη το ότι η σκόνη και οι τοξικοί ρύποι δεν γνωρίζουν σύνορα.
Μπορεί όπως είπαμε το κίνημα αρχικά να μην πτοήθηκε, τα συνεχή όμως πήγαινε έλα στο δικαστικό μέγαρο και στην ασφάλεια Πολυγύρου, οι προφυλακίσεις και οι νυχτερινές εισβολές της αστυνομίας στα σπίτια συναγωνιστών καθώς και η οικονομική αφαίμαξη των αγωνιζόμενων μέσω των δικαστικών παραβόλων και εγγυήσεων σίγουρα δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα. Η σχεδόν βέβαιη αλλαγή πολιτικού σκηνικού όπως αυτή διαφαινόταν καθ' όλο το 2014 μαζί με την προσδοκία για άμεση ανάσχεση της ολοκληρωτικής καταστροφής που επιβάλλει καθημερινά η Eldorado επέτρεψαν την ανάδυση νέων σωτήρων και την ανάθεση της λύσης του προβλήματος και πάλι στα πολιτικά κόμματα. Δημιουργήθηκε λοιπόν μια νέα ελπίδα αυτή της άνωθεν επίλυσης των προβλημάτων που μας αφορούν άμεσα. Αρχικά προς τη νεοεκλεγείσα δημοτική αρχή και στη συνέχεια προς τους οραματικούς της ριζοσπαστικής αριστεράς.
Δυστυχώς για τους ευελπιστούντες, η δημοτική αρχή του Δήμου Αριστοτέλη αποποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό του θέματος αφού επικαλέστηκε και συνεχίζει να επικαλείται σχετική αναρμοδιότητα εμμένοντας σε μια καθαρά γραφειοκρατική διεκπεραίωση του ζητήματος και η κυβέρνηση του «στις 25 βγαίνουμε στις 26 κλείνει» αποδείχτηκε πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Δεν γνωρίζουμε αν πρόκειται για απουσία πολιτικής βούλησης ή για πολιτική αδυναμία (που δεν θα ήταν η πρώτη), το ζητούμενο είναι ότι η καταστροφή του βουνού τον τελευταίο χρόνο έχει επιταχυνθεί και έχει μπει στη φάση του μη αναστρέψιμου.
Ο κλήρος ξαναπέφτει λοιπόν στους άμεσα ενδιαφερόμενους και σε όσους αντιλαμβάνονται το μέγεθος του προβλήματος.
Όσον αφορά τώρα στις περιβόητες και πολυπόθητες θέσεις εργασίας λίγες μόνο παρατηρήσεις. Ο αριθμός τους με βάση τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και το οργανόγραμμα της εταιρείας είναι 1300 θέσεις άμεσης απασχόλησης και 300 έμμεσης απασχόλησης σε πλήρη ανάπτυξη του έργου. Ούτε 2000, ούτε 5000 ούτε η μισή Χαλκιδική και Θεσσαλονίκη ή τα όποια αριθμητικά προπαγανδιστικά παραμυθιάσματα των φερέφωνων της εταιρείας.
Πολλοί από εμάς είναι άνεργοι ή σίγουρα τη σήμερον αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Το ιερό όμως δικαίωμα στην εργασία πιστεύουμε ότι δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με λογικές του τύπου «πρώτα δουλειά και μετά υγεία», «ψωμί σήμερα και για αύριο έχει ο θεός», «μπροστά στην επιβίωση δεν υπάρχει ιδεολογία, ηθική ή αξιοπρέπεια» ή ακόμη με το τζογάρισμα των συνδικαλιστών της εταιρείας ότι «στην τελική όλοι από κάτι πεθαίνουν».
Πολλοί από εμάς είναι άνεργοι ή σίγουρα τη σήμερον αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Το ιερό όμως δικαίωμα στην εργασία πιστεύουμε ότι δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με λογικές του τύπου «πρώτα δουλειά και μετά υγεία», «ψωμί σήμερα και για αύριο έχει ο θεός», «μπροστά στην επιβίωση δεν υπάρχει ιδεολογία, ηθική ή αξιοπρέπεια» ή ακόμη με το τζογάρισμα των συνδικαλιστών της εταιρείας ότι «στην τελική όλοι από κάτι πεθαίνουν».
Το όλο θέμα νομίζουμε λοιπόν ότι μας αφορά άμεσα, γιατί δεν επιθυμούμε την αλλαγή της γεωμορφολογίας της Β. Ελλάδας, γιατί το ποτάμι της Χαλκιδικής ο Χαβρίας πηγάζει στον Κάκαβο, γιατί οι κύριες υδατοδεξαμενές της Χαλκιδικής βρίσκονται στον Κάκαβο (Σκουριές και περίχωρα), γιατί η τοξική σκόνη δε γνωρίζει σύνορα, γιατί τα Μουδανιά είναι πολύ κοντά και γιατί αν δεν μιλήσουμε και αντιδράσουμε τώρα θα έρθει και η δική μας η σειρά.
Επιτροπή Αγώνα Ν.Προποντίδας
