Το 2012 και το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ ψηφίσθηκε μαζικά από μεσαία στρώματα. Η πολιτική του αυτά τα χρόνια, κυρίως η κάθε είδους υπερφορολόγηση, έχει απωθήσει ένα μεγάλο ποσοστό από τους τότε ψηφοφόρους του. Το γεγονός ότι το εκλογικό ποσοστό του δεν έχει καταρρεύσει οφείλεται και στο ότι έχουν στοιχηθεί πίσω του
ψηφοφόροι από τα κοινωνικά στρώματα που κυριολεκτικά αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης.
Πρόκειται για πολίτες που έχουν πέσει στον γκρεμό ή βρίσκονται στο χείλος του, για άλλοτε μικρομεσαία στρώματα που έχουν ήδη ή τείνουν να μετατραπούν σε «πληβείους». Όλοι αυτοί θεωρούν ότι η “επιδοματική” πολιτική και η φιλική προς αυτούς ρητορική της κυβέρνησης είναι μία κάποια σανίδα σωτηρίας. Είναι όλοι αυτοί που περιμένουν με ανυπομονησία τον «μποναμά» στο τέλος του χρόνου.
Η στρατηγική οικονομικής ενίσχυσης του κατώτερου εισοδηματικά στρώματος της ελληνικής κοινωνίας, που αριθμητικά έχει διογκωθεί πολύ τα χρόνια των Μνημονίων, διαμορφώθηκε από τον υπουργό Οικονομικών. Ο Τσακαλώτος πρότεινε να υπερφορολογηθούν τα μεσαία στρώματα, προκειμένου να προκύψει μεγαλύτερο από τον μνημονιακό στόχο πλεόνασμα, το οποίο να δοθεί (ένα μέρος του) στους φτωχούς.
Πρόκειται για επιλογή, η οποία ομολογήθηκε και δημοσίως προ ημερών. Το νομιμοποιητικό επιχείρημα είναι ότι με αυτή την πολιτική απετράπη η ανθρωπιστική κρίση. Πολλές αντιρρήσεις μπορούν να προβληθούν, αλλά το ζήτημα είναι πως η στρατηγική του Τσακαλώτου έγινε δεκτή ευμενώς από την Κουμουνδούρου. Έχει υιοθετηθεί και από το Μαξίμου, παρότι για προφανείς λόγους αποφεύγει να πει ρητά ότι υπερφορολογεί τα μεσαία στρώματα.
Η επιλογή αυτή ανταποκρίνεται στα κουμπώνει απολύτως με τα ιδεολογικά στερεότυπα της Αριστεράς. Ταυτοχρόνως, σ’ αυτή τη δύσκολη συγκυρία εξασφαλίζει στον ΣΥΡΙΖΑ μία πρόσθετη βάση εκλογικής στήριξης. Έτσι, επιτυγχάνεται και η ικανοποίηση των δανειστών και παραλλήλως προσφέρεται ένα ιδεολογικό άλλοθι στους βουλευτές και στα στελέχη για να ψηφίζουν χωρίς διαρροές τα κάθε φορά επώδυνα μέτρα. Με άλλα λόγια, το αφήγημα ότι “διαφωνούμε με το Μνημόνιο, αλλά το εφαρμόζουμε για να σώσουμε τη χώρα”, εμπλουτίζεται με το ότι “Παρά τις δύσκολες συνθήκες εμείς φροντίζουμε τους φτωχότερους”.
Το ειδικό καθεστώς του Τσακαλώτου
Με το ταξικού χαρακτήρα αυτό επιχείρημα, ο Τσακαλώτος έχει ρυμουλκήσει πίσω του και τους “53” και άλλα αριστερά στοιχεία στο κόμμα. Έτσι, ο υπουργός Οικονομικών έχει καταφέρει να παραμένει ο άτυπος ηγέτης της “αριστερής πτέρυγας” του ΣΥΡΙΖΑ και ταυτοχρόνως ο Έλληνας συνομιλητής που προτιμάει το ευρωιερατείο.
Με αυτή την ιδιότητα, ο Τσακαλώτος έχει διαπραγματευτεί και εγγυάται την πολιτική συμφωνία των “53” με τον Τσίπρα. Το γεγονός αυτό του εξασφαλίζει πολιτική αυτονομία και ένα προνομιακό καθεστώς όχι μόνο στο κόμμα, αλλά και στην κυβέρνηση. Σε αντίθεση με άλλους υπουργούς, ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να τον αντικαταστήσει. Όχι μόνο, επειδή τον θέλουν συνομιλητή τους οι δανειστές, αλλά και επειδή μία τέτοια κίνησή του θα προκαλούσε ρήγμα και στο κόμμα και στην Κοινοβουλευτική Ομάδα.
Στην πραγματικότητα, ο Τσίπρας είναι υποχρεωμένος να διαβουλεύεται και αν χρειασθεί να διαπραγματεύεται με τον υπουργό Οικονομικών όλα τα θέματα που αφορούν τις σχέσεις με το ευρωιερατείο, ή τουλάχιστον αυτά που αφορούν την οικονομία. Μπορεί και ο Χουλιαράκης να είναι αποδεκτός συνομιλητής από τους δανειστές, αλλά δεν έχει πολιτική υπόσταση. Αντιθέτως, ο Τσακαλώτος έχει καταφέρει να αποκτήσει κύρος και επιρροή πέρα από την εσωκομματική ομάδα του. Με άλλα λόγια, διαθέτει προσωπικό πολιτικό κεφάλαιο και γι’ αυτό συχνά μιλάει στη Βουλή ως οιωνεί πρωθυπουργός.
Σε αντίθεση με τον Τσακαλώτο, που συμπλέει, ο Φίλης, μετά την αποπομπή του από το υπουργείο Παιδείας, έχει επιλέξει την τακτική των πλαγιοκοπήσεων, προκαλώντας τη δυσφορία του πρωθυπουργού. Ο Φίλης είναι σαρξ εκ της σαρκός και τα όσα κατά καιρούς λέει αγγίζουν ευαίσθητες χορδές στον ΣΥΡΙΖΑ. Από την άλλη πλευρά, όμως, η κριτική του δεν εγγράφεται σ’ ένα πλαίσιο πολιτικής πράξης, με αποτέλεσμα να μένει μετέωρη, να μην αποκτάει πολιτικό βάθος.
