Οι απεσταλμένοι των τηλεοράσεων από όλο τον κόσμο που μετέδιδαν από τις Βρυξέλλες εκείνο το βράδυ τον μεγάλο τελικό για το κύπελλο των πρωταθλητριών Ευρώπης, μεταξύ της Γιουβέντους και της Λίβερπουλ, έμοιαζαν περισσότερο με πολεμικούς ανταποκριτές παρά με αθλητικούς εκφωνητές. Τριάντα εννιά νεκροί (34 Ιταλοί, 2 Γάλλοι, 2 Βέλγοι, 1 Ιρλανδός) και 600 τραυματίες. Μέσα
στο -ακατάλληλο για να φιλοξενήσει τέτοιας σημασίας αγώνα- γήπεδο είχαν περάσει τα πάντα.
Όπλα, καδρόνια, λοστοί- και η οσμή του αλκοόλ των Άγγλων χούλιγκανς που έπιναν από το πρωί μπύρες, έφτανε μέχρι το μνημείο του Ατόμιουμ, ένα περίπου χιλιόμετρο από το εθνικό στάδιο του Βελγίου.
Ήταν 33 χρόνια πριν, στις 29 Μαΐου του 1985, και έμεινε γνωστό στην ιστορία ως η τραγωδία του Χέιζελ που σημάδεψε ολόκληρο το αγγλικό ποδόσφαιρο. Ωστόσο το αίμα των αδικοχαμένων ανθρώπων θα γινόταν "φόρος" για να γεννηθεί ένα αυστηρό πλαίσιο κανόνων ασφαλείας στα ευρωπαϊκά γήπεδα και να τεθεί ένα θεσμικό πλαίσιο που λογικά δεν θα έπρεπε να επιτρέπει σε έναν πρόεδρο ομάδας, όπως ο Ιβαν Σαββίδης, να μπαίνει στον αγωνιστικό χώρο με όπλο στο ζωνάρι και μαζί με παράγοντες της ομάδας του, να απειλούν τον διαιτητή για την ενδεχόμενη ακύρωση ενός γκολ. Διαφορετικά αν συμβεί, αυτό το γεγονός, όπως υπογραμμίζει με συνέντευξη του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Γάλλος δικηγόρος Μισέλ Ποτό (Michel Pautot), βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση ... «με την ηθική δεοντολογία και το ήθος που τείνουν να καταλάβουν μια αυξανόμενη θέση στον αθλητισμό». Και οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι πολύ αυστηρές.
Αδιανόητο να υπάρξει όπλο στο γήπεδο
Διδάκτωρ Νομικής, με θέση «τα σπορ και η Ευρώπη», ο Μισέλ Ποτό έχει εκδώσει πολλά βιβλία για το Αθλητικό Δίκαιο και είναι παγκοσμίως γνωστός. Μάλιστα ήταν αυτός πίσω από τη δικαστική υπόθεση Malaja, η οποία έφερε ανατροπή στον ευρωπαϊκό επαγγελματικό αθλητισμό παράλληλα με την υπόθεση Bossman.
Ο Μισέλ Ποτό διευθύνει μια καμπάνια με νομικές αναλύσεις και συμβουλές, την Legisport με σύνθημα "Θέσατε εκτός μάχης τη βία και τον ρατσισμό στον αθλητισμό". Έχοντας γνώση για το τι συνέβη στον αγώνα μεταξύ του ΠΑΟΚ και της ΑΕΚ και ιδιαίτερα στο θέμα της εμφάνισης στον αγωνιστικό χώρο του ιδιοκτήτη της ομάδας της Θεσσαλονίκης με όπλο, ο Γάλλος δικηγόρος δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
«Κατ΄ αρχήν, ένα τέτοιο γεγονός δεν διανοείται να συμβεί, διότι οι κανονισμοί γηπέδων ή/και οι κανονισμοί ασφάλειας απαγορεύουν την παρουσία όπλων, όπως μαχαίρια, πυροβόλα όπλα ή διάφορα βλήματα λόγω της επικινδυνότητας τους. Ο ποινικός κώδικας το απαγορεύει και το τιμωρεί, αλλά και τα πολυάριθμα προστατευτικά μέτρα όπως οι σωματικές έρευνες, ανιχνευτικές έρευνες, στην είσοδο του σταδίου ή άλλοι έλεγχοι υποτίθεται ότι τα αποκλείουν αυτά. Είναι αλήθεια ότι τα συναισθήματα που προκλήθηκαν ήταν μεγάλα στην Ελλάδα».
Ωστόσο, η παρουσία κόσμου μέσα στο τερέν του ματς, παραγόντων και οπαδών, «μπορεί να συμβεί οπουδήποτε». Στη Γαλλία, ο ποδοσφαιρικός σύλλογος της Λίλ, υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μισέλ Ποτό, «δέχθηκε κυρώσεις, πριν από λίγες ημέρες, να διεξάγει αγώνες κεκλεισμένων των θυρών στην έδρα της ομάδας, επειδή στο τέλος του αγώνα με το Μονπελιέ, οι οπαδοί της Λίλ εισέβαλαν στο γήπεδο».
Το νομικό πλαίσιο
Ρωτήσαμε τον Γάλλο διδάκτορα Νομικής αν όντως η τραγωδία του Χέιζελ ήταν η αιτία να ληφθούν τα μέτρα ασφαλείας που ισχύουν σήμερα στη Μεγάλη Βρετανία, όπου αν και δεν υπάρχουν διαχωριστικά εμπόδια πλέον των οπαδών με τον αγωνιστικό χώρο, δεν υπήρξε ποτέ πρόβλημα χουλιγκανισμού και μάλιστα χωρίς να υπάρχει παρουσία αστυνομικών μέσα στα στάδια.
«Έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι ο χουλιγκανισμός είναι συνδεδεμένος με το Ηνωμένο Βασίλειο ή τις θανάσιμες συγκρούσεις του 1985 στο Χέιζελ. Ξεχάστηκε πολύ γρήγορα ότι στη Λίμα του Περού, το 1964, ένα γκολ που ακυρώθηκε κατά τη διάρκεια ενός αγώνα για την πρόκριση στους Ολυμπιακούς Αγώνες μεταξύ Περού και Αργεντινής είχε σαν αποτέλεσμα μία διαμάχη που προκάλεσε σχεδόν 320 νεκρούς.
Είναι αλήθεια ότι έχει προκύψει μια συνειδητοποίηση από το Χέιζελ και μετά, όπου η φρίκη ήταν τόσο μεγάλη. Η τότε βρετανική κυβέρνηση υπό την ηγεσία της Μάργκαρετ Θάτσερ, πρωθυπουργού, αγωνίστηκε αποτελεσματικά κατά των υπερβολών των Άγγλων οπαδών. Την εποχή εκείνη, οι αγγλικοί σύλλογοι είχαν εξαιρεθεί από τα Ευρωπαϊκά Κύπελλα για αρκετά χρόνια», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μισέλ Ποτό.
Πράγματι σε μια εποχή μεγάλης κοινωνικής κρίσης και ανεργίας στο Ηνωμένο Βασίλειο από την αυστηρή θατσερική πολιτική λιτότητας, η ίδια η Μάργκαρετ Θάτσερ πήρε μόνη της απόφαση να αποσύρει ως κυβέρνηση τις αγγλικές ομάδες από τα Κύπελλα Ευρώπης, πριν καν το πει η UEFA και η τιμωρία κράτησε συνολικά πέντε χρόνια!
Οι αγγλικές ομάδες επανήλθαν το 1990-91 στα Ευρωκύπελλα, αφού ο χάρτης είχε πλέον αλλάξει. Οι ομάδες άργησαν ωστόσο να πατήσουν και πάλι στα πόδια τους και κυρίως το έκαναν με τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ αλλά και με την Άρσεναλ, που τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ΄90 ήταν η νέα δύναμη! Η Λίβερπουλ επανήλθε ένα χρόνο αργότερα από τους άλλους, αλλά πήρε καιρό να βρει τα πατήματα της. Το 2001 κατέκτησε στο συγκλονιστικό τελικό με την Αλαβές (5-4) στο Ντόρτμουντ το Κύπελλο.
Καμία επανάπαυση
Για τον Μισέλ Ποτό δεν πρέπει σήμερα να υπάρξει επανάπαυση ότι όλα λύθηκαν στην Ευρώπη. «Τα περιστατικά στη Μασσαλία κατά τη διάρκεια του Euro-2016 στο ποδόσφαιρο δείχνουν ότι πρέπει να παραμένουμε σε επαγρύπνηση», λέει στο Πρακτορείο και συμπληρώνει: «Μπορούμε να προσθέσουμε ότι μετά το Χέιζελ, ευρωπαϊκές χώρες έσπευσαν να αντιδράσουν, αφού το Συμβούλιο της Ευρώπης κατάρτισε την ευρωπαϊκή Σύμβαση για τη βία και την ανάρμοστη συμπεριφορά από τους θεατές σε αθλητικές εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων των αγώνων ποδοσφαίρου, την 19η Αυγούστου του 1985. Πρέπει να σημειωθεί ότι μια νέα Συνθήκη του Συμβουλίου της Ευρώπης σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ασφάλεια και υπηρεσίες σε ποδοσφαιρικούς αγώνες και άλλα αθλητικά γεγονότα τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου το 2017».
Ο Γάλλος νομικός θεωρεί ότι ολόκληρο το νομικό πλαίσιο πρέπει να βρει πρακτική εφαρμογή στην Ευρώπη. Είναι ένα θέμα για το οποίο απευθύνει έκκληση σε όλες τις χώρες που έχουν ενσωματώσει στους ποινικούς τους κώδικες κατασταλτικές διατάξεις για την τιμωρία της βίας στον αθλητισμό. «Οι αστυνομικές δυνάμεις, η δικαιοσύνη, οι ομοσπονδίες, οι σύνδεσμοι των οπαδών εμπλέκονται πολύ στην καταπολέμηση του χουλιγκανισμού, όπου όλοι έχουν κάποιο ρόλο να παίξουν. Ακόμη και η Interpol δημιούργησε το πρόγραμμα Stadia Excellence Project. Τέλος, η Ένωση Legisport διεξάγει προληπτικές ενέργειες στη Γαλλία και στο εξωτερικό εδώ και αρκετά χρόνια με την εκστρατεία "Θέσατε εκτός μάχης τη βία και τον ρατσισμό στον αθλητισμό"», επισημαίνει.
«Τα σκάνδαλα πάντα υπήρχαν»
Ο Μισέλ Ποτό ανήκει στο δικηγορικό σύλλογο της Μασσαλίας, την πόλη όπου στιγματίστηκε κάποτε η τοπική ομάδα ποδοσφαίρου, η Ολυμπίκ, από το σκάνδαλο του Μπερνάρ Ταπί. Τον ρωτάμε ευθέως: «Πώς κρίνετε την κατάσταση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στην Ευρώπη, υπήρξε κάποια εξυγίανση; Υπήρξαν πολλά σκάνδαλα και στη Γαλλία πιο παλιά, αλλά και άλλα πιο πρόσφατα» με τον Μισέλ Ποτό να απαντά:
«Σήμερα βρισκόμαστε σε μια εποχή που η ηθική και το ήθος τείνουν να καταλάβουν μια μεγαλύτερη θέση στον αθλητισμό, αλλά η σημερινή ηθική δεοντολογία δεν είναι αναγκαστικά εκείνη του χθες. Σκάνδαλα πάντα υπήρχαν στο ποδόσφαιρο και τα δικαστήρια όλο και περισσότερο καλούνται να καταστείλουν την "κακή" συμπεριφορά και την εξαπάτηση. Ομοίως, οι επιτροπές δεοντολογίας και πειθαρχίας επιμένουν ως προς στην επιβολή αυστηρών ποινών.
Οι επιθέσεις στην ηθική, στην δεοντολογία είναι ποικίλες, κυμαίνονται από τα στημένα παιχνίδια των αγώνων, τους διαιτητές και τους ανέντιμους παίκτες στο στοίχημα .... Σήμερα, παρά τα μέτρα και τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την καταπολέμηση αυτής της μάστιγας, άλλες παραβιάσεις της αθλητικής ηθικής εμφανίζονται με το ντόπινγκ, την ανεξέλεγκτη προπόνηση, την υπερβολική προπόνηση. Αυτές οι νέες επιθέσεις στο σώμα του αθλητή και στην υγεία του εντάσσονται επίσης στο πλαίσιο των ηθικών κανόνων και θέτουν ζήτημα δεοντολογίας.
Θυμηθείτε στο οικονομικό επίπεδο, τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στις πιο γνωστές εμβληματικές φιγούρες του ποδοσφαίρου, όπως οι Σεπ Μπλάτερ, πρόεδρος της FIFA, και Μισέλ Πλατινί, πρόεδρος της UEFA. Δημιούργησαν διαδικασίες ενώπιον των δικαστηρίων για να αμφισβητήσουν τις κυρώσεις στις οποίες υποβλήθηκαν».
Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για την ασφάλεια
Ρωτήσαμε, τέλος, τον Γάλλο νομικό, ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια στα γήπεδα και να αποφευχθεί η πίεση που ενδεχομένως μπορεί να δεχθούν και οι διαιτητές των αγώνων για να αλλάξουν τις αποφάσεις τους.
«Κατ΄ αρχήν», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μισέλ Ποτό, «οι εσωτερικοί κανονισμοί ασφαλείας, των γηπέδων, σταδίων και/ή όσα σχετίζονται γενικά με την ασφάλεια πρέπει να εφαρμόζονται σχολαστικά χωρίς καμία χαλάρωση. Δεν μπορούμε να ανεχτούμε χαλάρωση, τρομοκρατικές επιθέσεις μπορούν να συμβούν ανά πάσα στιγμή. Η επαγρύπνηση πρέπει να είναι μόνιμη. Πρέπει πάντα να προσπαθούμε για περισσότερη ασφάλεια, ακόμη και αν ορισμένα μέτρα μπορούν να προκαλέσουν δυσαρέσκεια. Όλοι οι άνθρωποι που παρακολουθούν έναν αγώνα θέλουν ασφάλεια, και πρέπει να γνωρίζουν την ικανότητά τους να ανιχνεύουν επικίνδυνα άτομα. Η ασφάλεια που πρέπει να είναι η δουλειά του καθενός δεν είναι ποτέ αρκετά επαρκής, αλλά έχει ένα κόστος που τώρα υποστηρίζεται από τους συλλόγους και τις ομάδες».
Σχετικά με τους διαιτητές, θεωρεί ότι και αυτοί έχουν ένα μερίδιο ευθύνης. «Οι διαιτητές, είναι αλήθεια ότι πρέπει να λαμβάνουν τις σωστές αποφάσεις και δεν πρέπει να πιέζονται, να είναι θύματα πιέσεων- κάτι που μερικές φορές είναι δύσκολο λόγω της βαθμολογικής σημασίας ενός αγώνα και τι θα προκαλέσει. Οι πρόσφατες εξελίξεις με τη χρήση των βίντεο θα έπρεπε να τους βοηθήσουν.
Τέλος, δεν επιμένουμε ποτέ αρκετά για την πρόληψη και την εκπαίδευση. Οι διευθύνοντες, οι αθλητές, οι θεατές φίλαθλοι, οι διαιτητές πρέπει να είναι ενήμεροι για την καταπολέμηση της βίας στα γήπεδ , και αυτό κάνουμε με την εκστρατεία Legisport: Θέτουμε εκτός μάχης τη βία και το ρατσισμού στον αθλητισμό», τονίζει.
Γιώργος Κουβαράς
ΑΠΕ-ΜΠΕ
*foto από διαδίκτυο
