Η ιστορία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, ακόμα και για τις γενιές που το «έζησαν» έστω εξ ακοής είχε πολλούς πρωταγωνιστές.
Από τους φαντάρους που ακολουθούσαν τις εντολές και τον οδηγό του τανκ, που 30 χρόνια μετά χαρακτήριζε τους φοιτητές παλικάρια και ζητούσε συγγνώμη σε μια συγκλονιστική εξομολόγηση, μέχρι τις φωνές των εκφωνητών του ραδιοφωνικού σταθμού, τους πολλούς «επώνυμους» σήμερα και τους εξίσου πολλούς «ανώνυμους» φοιτητές, τα ονόματα των οποίων μπορεί να μας ακούγονται άγνωστα.
Στο κλασικό Wish you were here των Pink Floyd υπάρχει ο στίχος: «Did they get you to trade your heroes with ghosts;». Κατάφεραν να σε κάνουν να αντικαταστήσεις τους ήρωές σου με φαντάσματα;
Ας δούμε κάποιες αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις από τα εμβληματικά, τα διάσημα ή τα άγνωστα πρόσωπα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και του φοιτητικού κινήματος της εποχής, ποιοι ήταν τότε, τι κάνουν σήμερα και κατά πόσο αντάλλαξαν -ή όχι- πρώτα πρώτα οι ίδιοι, τους ήρωες τους, τα ιδανικά άλλων εποχών, με σύγχρονα φαντάσματα...
Μίμης Ανδρουλάκης
Γνωστός για την πολιτική και συγγραφική δράση του, ήταν μέλος της Συντονιστικής της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, εκπροσωπώντας την αριστερά. Πήρε μέρος στην αντιδικτατορική αντίσταση, γι' αυτό και διώχθηκε από τη Χούντα. Από την Αντι-ΕΦΕΕ στην ΚΝΕ, κι από εκεί στο ΚΚΕ, υπήρξε στενός συνεργάτης του Χαρίλαου Φλωράκη και σημαντικό στέλεχος της ευρύτερης αριστεράς. Συνέχισε στο Συνασπισμό κι από εκεί στο ΠΑΣΟΚ, κι έχει σταθερή θέση στη Βουλή τις τελευταίες δεκαετίες, σήμερα ως ανεξάρτητος βουλευτής. Παράλληλα, δραστηριοποιείται στη συγγραφή βιβλίων, λογοτεχνικών, θεατρικών και πολιτικοϊδεολογικών έργων.
Χρύσανθος Λαζαρίδης
Το όνομά του είναι γνωστό σήμερα ως “ο στενός συνεργάτης”, ο “έμπιστος” του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, παντού μαζί του σε κάθε δύσκολη αποστολή όπως οι διαπραγματεύσεις με την Τρόικα. Στέλεχος του Ρήγα Φεραίου, ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση κι ήταν μέλος της Συντονιστικής του Πολυτεχνείου με αποτέλεσμα να συλληφθεί, να βασανιστεί και να μείνει στις φυλακές μέχρι το καλοκαίρι του '74. Διετέλεσε αντιπρόεδρος της ΕΦΕΕ κι είχε συμμετοχή στη Β' Πανελλαδική. Το 1980 έφυγε για σπουδές σε Αγγλία και Αμερική και κάπου εκεί άρχισε η αποξένωσή του από την αριστερά.
Εξελέγη βουλευτής με το ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Ν.Δ το 2012 κι έκτοτε έχει εκφράσει απόψεις που προκάλεσαν έντονες αντιπαραθέσεις (όπως η ύπαρξη δύο άκρων για την οποία μίλησε μετά τη δολοφονία Φύσσα). Εχει πει ακόμα ότι δεν συμφωνεί καθόλου με το πώς εορτάζεται σήμερα η μνήμη του Πολυτεχνείου...
Μαρία Δαμανάκη
Ισως το πρώτο όνομα που έρχεται στο μυαλό όταν μιλάς για τα πρόσωπα του Πολυτεχνείου είναι αυτό της Μαρίας Δαμανάκη, που το 1973 ήταν μια από τις “φωνές” του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου. Υπήρξε στέλεχος της ΚΝΕ, βουλευτής του ΚΚΕ, αργότερα του ΣΥΝ,πρόεδρος του Συνασπισμού, αλλα και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, όπως και Ελληνίδα Επίτροπος στην Κομισιόν. Μέχρι το 2014 ήταν Επίτροπος Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δημήτρης Παπαχρήστος
Ο έτερος εκφωνητής του σταθμού και αναπληρωματικό μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής, παρέμεινε μεν στον χώρο της αριστεράς, αλλά παράλληλα κρατήθηκε έξω από κόμματα. Αρθρογράφος, συγγραφέας, ραδιοφωνικός παραγωγός και παραγωγός ντοκιμαντέρ, έκανε εκπομπές στην κρατική ραδιοφωνία, μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ στην ertopen. Σε προ διετίας συνέντευξή του αρνήθηκε την ταμπέλα “γενιά του Πολυτεχνείου”.
Λιγότερο γνωστός στάθηκε ο τρίτος εκ των εκφωνητών του σταθμού του Πολυτεχνείου, Λάμπρος Παπαδημητράκης, αν και παρέμεινε ενεργός σε κοινωνικά και εθνικά θέματα, όμως δεν ασχολήθηκε με την πολιτική, αλλά με τη σκηνοθεσία.
Γιώργος Δρογγάρης
Η ιστορία του είναι αντιπροσωπευτική της πιο ηρωικής διάστασης της συνολικής ιστορίας της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Οχι, το όνομά του δεν έγινε γνωστό όπως αυτά των Λαλιώτη ή Δαμανάκη, ούτε η εικόνα του, αλλά η ιστορία του είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση των “ανώνυμων ηρώων" του Πολυτεχνείου Ηταν από τους πρώτους που ανέπτυξαν δράση ενάντια στη δικτατορία, φυλακίστηκε, βασανίστηκε και ήταν ο ένας εκ των τριών που έδωσαν συνέντευξη στον Νίκο Μαστοράκη. Στην ερώτηση αν θα το έκανε ξανά, όπως έχει καταγραφεί, είχε απαντήσει: «Ναι, αλλά με μεγαλύτερη προσοχή». Εφυγε από τη ζωή νεότατος το 1992.
Ιωάννα Καρυστιάνη
Η συγγραφέας της “Μικράς Αγγλίας”, ήταν μια από τις πιο δραστήριες παρουσίες του φοιτητικού κινήματος της εποχής. Πρωτοστάτησε στην κατάληψη της Νομικής κι ανέπτυξε έντονο αγώνα κατά της χούντας με αποτέλεσμα να βασανιστεί και να φυλακιστεί.
Αντεξε στα βασανιστήρια όπως και στο δέλεαρ πολιτικών θέσεων τα χρόνια που ακολούθησαν. Παρέμεινε ενεργή φωνή της Αριστεράς, όμως αρνήθηκε τις προτάσεις που κατά καιρούς είχε να κατέβει στη πολιτική. Προτίμησε να συνεχίσει να στέλνει τα μηνύματά της μέσω της τέχνης, τα πρώτα χρόνια ως σκιτσογράφος, σήμερα ως πετυχημένη συγγραφέας και σεναριογράφος (“Οι Νύφες”). Είναι σύζυγος του σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη. Μέρος της ιστορίας τους στα χρόνια της δικτατορίας είχε γίνει ταινία από τον ίδιο με τίτλο “Τα πέτρινα χρόνια”.
Γιώργος Παυλάκης
Ονομα γνωστό όχι στους πολλούς, αλλά στους κύκλους της επιστήμης. Κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν ο υπεύθυνος του ιατρείου που είχε εγκατασταθεί στο κτίριο της Αρχιτεκτονικής για να δίνει τις πρώτες βοήθειες στους χτυπημένους, τραυματισμένους φοιτητές. Τελείωσε την Ιατρική στην Αθήνα κι ύστερα έφυγε για Αμερική. Σήμερα είναι εκλεκτό μέλος της επιστημονικής κοινότητας, επικεφαλής του Τμήματος Ανθρωπίνων Ρετροϊών στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου, ΗΠΑ και συμμετέχει στο Ελληνικό Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας.
Νίκος Ρεβελάκης
Το όνομά του δεν είναι γνωστό παρά μόνο σε όσους έχουν ασχοληθεί με την ιστορία του Πολυτεχνείου, ως σύμβολο αγώνα, που βασανίστηκε, αντιστάθηκε αλλά δεν εξαργύρωσε -δεν πήρε πτυχίο, δεν ενεπλάκη στην πολιτική, έγινε ένας απλός δημόσιος υπάλληλος. Απόσπασμα της ιστορίας του, όπως γράφτηκε σε πρώτο πρόσωπο στο βιβλίο του Δημήτρη Παπαχρήστου “Το Πολυτεχνείο ζει: Ονειρα, μύθοι, αλήθειες”: “Είχα την τύχη και την τιμή να πρωτοστατήσω στα γεγονότα του Πολυτεχνείου και της νεολαίας. Ήμουν πρόεδρος των Τοπογράφων Μηχανικών όταν μπήκαν τα τανκς. Είχα διαδεχθεί τον στρατευθέντα πρόεδρο Γιάννη Αλαβάνο στην ηγεσία του συλλόγου. Κρατήθηκα πέντε, έξι μέρες στην Ασφάλεια, όπου εδάρην ανηλεώς, παραπέμφθηκα στο στρατοδικείο μαζί με τον Λαφαζάνη και το Βαρλάμη για «απείθεια εις διαταγήν στρατιωτικής αρχής και σύστασιν συμμορίας». Η κατηγορία ήταν αστήρικτη και κατόπιν πιέσεως του πρύτανη αθωώθηκα. Αποκορύφωμα όλης αυτής της ιστορίας ήταν ο εγκλεισμός μου στο ψυχιατρείο από τα όργανα του διαβόλου, όπου παρέμεινα δεμένος χειροπόδαρα για ένα εικοσιτετράωρο. Ο πρύτανης Λοϊζος, ο κοσμήτορας Αργυράκης, ο συγκλητικός Θεοχάρης, ο επιμελητής Λαϊπέτης, ο πατέρας μου, ο μπάρμπας μου ο Γιώργης Σκουλάκης, ο αδελφικός μου φίλος Κώστας Ζάμπας και ο επίσης φίλος μου Δημήτρης Ηλίας ήρθαν, Κύριος οίδε πως, και με απελευθέρωσαν από τα νύχια του διαβόλου. Αυτά συνέβησαν στα τέλη του Μάρτη του 1973.
Έκτοτε, σακάτης και συντροφιά με τα ηρεμιστικά που μου χορηγούν για αποτοξίνωση, σαν αντίδοτο περιμένω να κλείσει η βιολογική παρένθεση Ρεβελάκη και να περάσω στην αιωνιότητα...”.
Πέπη Ρηγοπούλου
Η σημερινή διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν το κορίτσι σύμβολο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, καθώς βρισκόταν πάνω στη σιδερένια πόρτα κατά την εισβολή του τανκ -με αποτέλεσμα να τραυματιστεί και να κινδυνέψει. Τριάντα χρόνια μετά, ο οδηγός του τανκ συντετριμμένος της ζήτησε συγγνώμη για μια πράξη που κουβαλούσε για δεκαετίες στη συνείδησή του. Μέλος της αριστεράς, ήταν υποψήφια ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στις προηγούμενες ευρωεκλογές. Κυρίως όμως ασχολήθηκε -και ασχολείται- με την ακαδημαϊκή της καριέρα και με τη συγγραφή βιβλίων σχετικών με τον πολιτισμό, την τέχνη, την ψυχανάλυση.
Στέφανος Τζουμάκας
Από τις πλέον γνωστές μορφές του Πολυτεχνείου, δεδομένης της πλούσιας πολιτικής δράσης του, όλοι γνωρίζουμε τι κάνει σήμερα, οπότε ας θυμηθούμε τι έκανε τότε. Ηταν από τους ηγέτες του φοιτητικού κινήματος και των καταλήψεων της Νομικής, ενώ μαζί με τους Λαλιώτη, Σταμέλο εκπροσώπησαν τους φοιτητές στις διαπραγματεύσεις με το στρατό πριν από την είσοδο του τανκ. Για την αντιδικτατορική του δράση συνελήφθη και βασανίστηκε στο ΕΑΤ ΕΣΑ. Υπήρξε γενικός γραμματέας και πρόεδρος της ΕΦΕΕ και ηγετικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, εξελέγη βουλευτής σε οκτώ εκλογικές αναμετρήσεις κι είχε πολυάριθμες συμμετοχές σε κυβερνητικές θέσεις και αξιώματα.
Κώστας Λαλιώτης
Ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ αλλά και της Συντονιστικής Επιτροπής του Πολυτεχνείου και εκ των διαπραγματευτών με τον στρατό πριν από την είσοδο του τανκ. Καθοδηγητής για χρόνια της Νεολαίας του ΠΑΣΟΚ, πέρασε από πλειάδα κυβερνητικών θέσεων για τρεις δεκαετίες, φτάνοντας παράλληλα και μέχρι τη θέση του γραμματέα του ΠΑΣΟΚ. Σήμερα έχει επιλέξει να μη συμμετέχει ενεργά στις εξελίξεις, ωστόσο η θέση του είναι απολύτως σεβαστή μέσα στο ΠΑΣΟΚ, περνάει αρκετές ώρες από τα γραφεία του, έχει επαφές με εκπροσώπους της νεολαίας απέναντι στους οποίους λειτουργεί ως “γκουρού” και επισκέπτεται συχνά γνωστά στέκια της κεντροαριστεράς ή κάνει εμφανίσεις σε εκδηλώσεις του κόμματος.
Στέλιος Λογοθέτης
Επίσης μέλος της Συντονιστικής του Πολιτεχνείου, όπου σπούδασε χημικός μηχανικός. Από την ΚΝΕ πέρασε στο ΚΚΕ, με την υποστήριξη του οποίου ασχολήθηκε με την τοπική αυτοδιοίκηση. Εξελέγη για πρώτη φορά δήμαρχος Νίκαιας το 1978 σε ηλικία 27 ετών. Εκεί διέγραψε μια επιτυχημένη πορεία μέχρι το 1990, οπότε διεκδίκησε και κέρδισε τον Δήμο Πειραιά (στηριζόμενος από συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ενιαίου Συνασπισμού). Αργότερα, κατηγορήθηκε για κακοδιαχείριση στον Δήμο Πειραιά, καταδικάστηκε αρχικά, όμως το 2009 αθωώθηκε από όλες τις κατηγορίες. Παραμένει ενεργός στον δήμο Πειραιά, τον οποίο επαναδιεκδίκησε, αλλά δεν τα κατάφερε.
Τόνια Μωροπούλου
Η Ροδίτισσα που διάβασε στους δημοσιογράφους την ανακοίνωση της Συντονιστικής Επιτροπής της κατάληψης, από την ΚΝΕ και το ΚΚΕ έγινε στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, ασχολούμενη κατά πρώτο λόγο με την ακαδημαϊκή της καριέρα και τη συνδικαλιστική της δράση. Καθηγήτρια στο Πολυτεχνείο, υποψήφια πρύτανης και αντιπρύτανης (η πρώτη γυναίκα που εξελέγη στην Πρυτανεία), σήμερα είναι β' αντιπρόεδρος της διοικούσας επιτροπής του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ).
Δημήτρης Χατζησωκράτης
Αλλο ένα μέλος της Συντονιστικής του Πολυτεχνείου, που δραστηριοποιείται σήμερα στην πολιτική, Πήρε μέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα στις γραμμές του αριστερού φοιτητικού κινήματος συμμετέχοντας στον Ρήγα Φεραίο. Στη συνέχεια, την πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο, διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας Θούριος και μέλος του Γραφείου του ΚΣ του Ρήγα Φεραίου. Συνέχισε στην ΕΑΡ κι από εκεί στον Συνασπισμό μέχρι το 1999. Παράλληλα, υπήρξε μέλος της διοίκησης εκτελεστικών οργάνων της ΓΣΕΕ για μια 12ετία -ενώ πέρασε και από τη διεύθυνση της εφημερίδας «Αυγή». Σήμερα είναι ηγετικό στέλεχος της Δημοκρατικής Αριστεράς και υπεύθυνος του τομέα Οικονομικής Πολιτικής της.
