Οι διαφωνίες για την κατοχύρωση μεταξύ άλλων της ονομασίας του ελληνικού τυριού απειλούν να εκτροχιάσουν την μεγαλύτερη συμφωνία απελευθέρωσης του εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε., της TTIP, που Ευρωπαίοι και Αμερικανοί ήλπιζαν να ολοκληρώσουν φέτος μετά
πολυετείς διαπραγματεύσεις.
Μπορεί λοιπόν, να φτιάχνει άσπρο τυρί ένας κτηνοτρόφος στο μακρινό Αϊνταχο των ΗΠΑ, για παράδειγμα, να το ονομάζει «φέτα» και να το εξάγει στην Ευρώπη;
Φυσικά, επιμένουν οι Αμερικανοί. Όχι, λένε οι Ευρωπαίοι, που αφού γονάτισαν την Ελλάδα στα μέτρα, υπερασπίζονται με πάθος το τυρί της, ενώ διαπραγματεύονται, σε καθεστώς πλήρους μυστικότητας, την Διατλαντική Συμφωνία Επενδύσεων και Εμπορίου, η οποία θα αποτελέσει, σύμφωνα με τις καταγγελίες πολιτικών δυνάμεων, συνδικαλιστών και εμπόρων, την κερκόπορτα για την καταστρατήγηση εργατικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων στην Ε.Ε. προς χάριν των πολυεθνικών.
Έτσι τώρα η γεωγραφική προέλευση των προϊόντων (GI), που είναι μια λίστα 1.200 προϊόντων από σαμπάνια μέχρι το ζαμπόν της Πάρμας, την παρμεζάνα και φυσικά, την ελληνική φέτα, αποτελεί για τους διαπραγματευτές, μεγάλο πονοκέφαλο.
Οι γεωγραφικές ονομασίες είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της Ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής, που διασφαλίζουν ότι μόνο προϊόντα από μια συγκεκριμένη περιοχή μπορεί να φέρουν τη συγκεκριμένη ονομασία. Για τους Αμερικανούς όμως αυτό είναι «προστατευτισμός».
«Πολιτικά είναι εξαιρετικά σημαντικό για την Ευρώπη», λέει ο Χοσούκ Λη Μακιγιάμα, διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο euractiv. «Καθώς η .Ε.Ε. έχει αρχίσει σταδιακά να καταργεί την στήριξη του αγροτικού τομέα της, θα πρέπει να υπάρχουν ανταλλάγματα σε ότι αφορά στην πολιτική της για το εμπόριο. Επί 20 χρόνια διαπληκτίζονται γι αυτό το θέμα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, παρόλο που είναι αμφίβολα τα οικονομικά οφέλη».
Οι χώρες-μέλη θα πρέπει να εγκρίνουν την όποια συμφωνία και για να το κάνουν θα πρέπει να «αποζημιωθούν» με την προστασία της ονομασίας προέλευσης για τους αγρότες τους που θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια πλημμυρίδα αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων από τις ΗΠΑ.
Μπορεί ο αγροτικός τομέας να μην είναι μεγάλος, ούτε στην Ε.Ε. ούτε στις ΗΠΑ, αλλά οι αγρότες διατηρούν μεγάλη πολιτική επιρροή, όπως έδειξαν και οι πρόσφατες κινητοποιήσεις τους στην Γαλλία, που ανάγκασαν την κυβέρνηση τελικώς να προσφέρει βοήθεια.
Οι Αμερικανοί δεν φαίνεται να φέρνουν αντιρρήσεις για ορισμένα προϊόντα, όπως τις πίτες με χοιρινό με την ονομασία British Melton Mowbray pork pies, αλλά όπως γράφει το euractiv «δυσκολεύονται να καταλάβουν γιατί πρέπει να προστατευθούν προϊόντα, όπως η φέτα, που παράγεται ακι σε άλλες χώρες, ή την παρμεζάνα και το χοιρινό Πάρμας, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής των οποίων είναι η αμερικανική Kraft Foods
Η Ε.Ε. υιοθέτησε την ονομασία προέλευσης το 1992 και διασφάλισε την προστασία της ελληνικής φέτας δέκα χρόνια αργότερα, όταν διακήρυξε ότι προϊόν που ονομάζεται φέτα και δεν έχει παραχθεί στην Ελλάδα είναι «απάτη».
Μια κληρονομιά 6.000 ετών
Οι απομιμήσεις της φέτας παρασκευάζονται από γάλα αγελάδας, λένε οι Έλληνες παραγωγοί, ενώ επί έξι χιλιάδες χρόνια η Ελλάδα το παράγει διαρκώς με γάλα από αιγοπρόβατα και το ωριμάζει επί ημέρες. Το θέμα είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη χώρα μας, καθώς οι εξαγωγές της φέτας αυξήθηκαν κατά 85% από το 207 μέχρι το 2014 στα 260 εκατομμύρια ευρώ και οι πωλήσεις σε χώρες εκτός Ε.Ε> διπλασιάστηκαν.
Οι Αμερικανοί ειδικοί γενικώς αναγνωρίζουν ειδικούς όρους ονομασίας προέλευσης, όπως «Γκούντα Ολλανδίας» ή «Καμαμπέρ Νορμανδίας», πράγμα που σημαίνει ότι οι Αμερικανοί παραγωγοί θα εξακολουθούν να μπορούν να παράγουν το δικό τους γκούντα και καμαμπέρ, ωστόσο υποστηρίζουν ότι η Ε.Ε. το έχει παρακάνει συμπεριλαμβάνοντας σε αυτά τα προϊόντα τυριά όπως η ιταλική γκοργκοντζόλα και η φέτα, ονομασίες που όπως λένε δεν έχουν συγκεκριμένη προέλευση, αλλά είναι «γενικές», όπως αυτή του τσένταρ ή της μοτσαρέλα.
«Δείξτε μου τον χάρτη που είναι η φέτα;» φέρεται να ρώτησε ένας από τους Αμερικανούς διαπραγματευτές.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η περιοχή παραγωγής της φέτας καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την ενδοχώρα της Ελλάδας και το νησί της Λέσβου. Μόνο με γάλα από αυτές τις περιοχές το προϊόν μπορεί να φέρει την ονομασία «φέτα».
Η Κομισιόν προς το παρόν, αντιστέκεται. Λέει ότι η ονομασία του προιόντος μπορεί να είναι προστατευόμενη ακόμα κι εάν δεν σχετίζεται με μια συγκεκριμένη περιοχή. Η φέτα, υποστηρίζει, είναι τόσο στενά συνδεδεμένη με την Ελλάδα, που μπορεί να χαρακτηριστεί εγγενώς «ελληνικό προϊόν».
Το 2012 διάφοροι μη Ευρωπαίοι παραγωγοί και έμποροι, κυρίως από τις ΗΠΑ, συγκρότησαν το Κοσνόρτιουμ των Κοινών Ονομασιών Τροφίμων (CCFN) για να αντιπαραταχθούν στην πολιτική της Ε.Ε. να προστατεύει αυτό που θεωρούν «ονομασίες γενικής προέλευσης».
«Δεν είναι λάθος οι «ονομασίες προέλευσης» λέει ο επικεφαλής του, Τζέιμι Καστανέντα, «αλλά τι είναι τελικά η «ονομασία προέλευσης», μια μέθοδος παραγωγής ή πραγματική ονομασία; Οι περισσότεροι καταναλωτές πράγματι σχετίζουν την φέτα με την Ελλάδα, αλλά επίσης σχετίζουν το τσένταρ με την Βρετανία, παρότι δεν πρέπει να παρασκευάζεται εκεί για να ονομάζεται τσένταρ».
Οι Αμερικανοί παραγωγοί υποστηρίζουν ότι μπορεί να χάσουν δισεκατομμύρια, εάν υποχρεωθούν να δώσουν άλλες ονομασίες στα προϊόντα τους.
Η μάχη της «φέτας» έχει αρχίσει
Πριν ακόμα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για την διατλαντική συμφωνία εμπορίου (TTIP), λέει ο Καστανέντα, οι αμερικανικές επιχειρήσεις κατέγραφαν ζημιές από το εμπόριο ους με άλλες χώρες, όπως η Νότια Κορέα, που έχει υπογράψει συμφωνία με την Ε.Ε., η οποία συμπεριλαμβάνει και την «ονομασία προέλευσης».
Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι το ευρωπαϊκό σύστημα εκτός των άλλων είναι άδικο, αφού πολλοί Αμερικανοί παραγωγοί παραδοσιακών προϊόντων είναι μετανάστες από την Ευρώπη ή απόγονοι τους. Και επισημαίνουν ότι υπάρχουν και αμφισβητίες μεταξύ των Ευρωπαίων.
Για παράδειγμα, τόσο η Δανία όσο και η Γερμανία έχουν πάει την Κομισιόν στο δικαστήριο, λόγω της απόφασης της να χαρίσει στην Ελλάδα το αποκλειστικό δικαίωμα παραγωγής προϊόντος με την ονομασία «φέτα». Τελικά έχασαν την υπόθεση το 2005.
Στην περίπτωση της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με τον Καναδά (CETA), οι δυο πλευρές κατέληξαν σε συμβιβασμό: οι Καναδοί παραγωγοί που έφτιαχναν ήδη «φέτα» ή «γκοργκοντζόλα» μπορούσαν να συνεχίσουν να το κάνουν, ενώ όσοι ξεκίνησαν μετά την υπογραφή της συμφωνίας θα πρέπει να αναγράφουν στο προϊόν τους ότι πρόκειται για άσπρο τυρί, που μοιάζει με φέτα.
