«Κινδυνεύουμε να γίνουμε η... Ζάμπια του Βορρά». «Μόνο Ελλάδα και Ζάμπια ''πακετάρουν'' δόσεις στο ΔΝΤ -έλεος». «Αλήθεια, η Ζάμπια τι ΦΠΑ έχει;».
Και κάπως έτσι, η χώρα της υποσαχάριας Αφρικής μπήκε στη ζωή μας την περασμένη Πέμπτη. Απαντώντας στο αίτημα της Ελλάδας για «ομαδοποίηση» των δόσεών της προς το ΔΝΤ, ο εκπρόσωπος του Ταμείου ανέφερε ότι τη δυνατότητα αυτή είχε αξιοποιήσει τελευταία φορά κατά τη δεκαετία του '80 η Ζάμπια.
Η δήλωση αυτή ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει τα σχόλια των
χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που δεν έχασαν την ευκαιρία για καυστικές αναρτήσεις, περιπαιχτικές ερωτήσεις και... μοιραίες διαπιστώσεις, όπως τα παραπάνω. Ειδικά στο Τwitter τα πληκτρολόγια πήραν... φωτιά, με τις απολαυστικές ατάκες να διαδέχονται η μία την άλλη. Για μία μέρα μάλιστα το θέμα συζήτησης υπό τον τίτλο «Ζάμπια» ήταν το επικρατέστερο!
Παρόλο που πολλά από τα σχόλια ήταν μάλλον υποτιμητικά για τη χώρα της Αφρικής, η πραγματική ζωή στη Ζάμπια δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται σε αυτήν την εικόνα. Οπως είπαν στο «Εθνος της Κυριακής» ομογενείς που ζουν στη μακρινή αυτή χώρα, παρότι οι συνθήκες για τους ντόπιους είναι δύσκολες, καταφέρνουν να περνάνε καλά!
Παρότι οι συνθήκες για τους ντόπιους είναι δύσκολες, τα μέλη της ελληνικής κοινότητας περνάνε καλά και το δείχνουν.
«Για να γίνουμε... Ζάμπια θέλουμε πολλή δουλειά, οργάνωση και πολλά άλλα, από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω! Είμαστε πολύ, μα πάρα πολύ πίσω για να ονειρευόμαστε ότι μπορούμε να φτάσουμε μια μέρα αυτήν τη χώρα. Κι αν, αν λέω, τα καταφέρουμε να πλησιάσουμε τον δρόμο που βρίσκεται η Ζάμπια, εγώ θα γυρίσω πίσω στην Ελλάδα τρέχοντας» ήταν η πρώτη, αυθόρμητη απάντηση του Νίκου Ζάρρα, που τα τελευταία έξι χρόνια ζει στην πρωτεύουσα της χώρας, τη Λουσάκα.
Οικονομική ασφυξία
Ο μηχανικός Ανδρέας Βλάχος και η σύζυγός του Σάσα Καλλιμάνη (αριστερά). «Σε πολλά πράγματα που έχουν να κάνουν με την οργάνωση η Ζάμπια είναι πολύ μπροστά», λένε.
Μαζί με τη γυναίκα του αποφάσισε να πάρει των ομματιών του με το ξεκίνημα της κρίσης, διότι οι συνθήκες στη Θεσσαλονίκη όπου διέμεναν είχαν γίνει ασφυκτικές. «Οσο ήμουν στην Ελλάδα ασχολιόμουν με ζωγραφική και βιτρό. Το ίδιο και η γυναίκα μου. Για 50 χρόνια δούλευα σκληρά και το μόνο που έκανα ήταν να δημιουργώ χρέη» διηγείται. «Μέχρι που ήρθα εδώ -είχα ξανάρθει στο παρελθόν και γνώριζα έναν ομογενή που ήθελε να χτίσει νοσοκομείο. Εγινα εργοδηγός, δούλεψα σκληρά και κατάφερα να ξεχρεώσω. Τώρα η σύζυγός μου έχει το καφέ του νοσοκομείου κι εγώ ασχολούμαι με τη ζωγραφική μου -κάνω και εθελοντικά μαθήματα σε ένα ορφανοτροφείο. Από τον Οκτώβριο θα ανοίξουμε το δικό μας μαγαζί, εστιατόριο, εδώ στη Λουσάκα» λέει.
Δεν είναι οι μοναδικοί Ελληνες μετανάστες που τα τελευταία χρόνια έχουν επιλέξει τη Ζάμπια για να συνεχίσουν τη ζωή τους. Ο μηχανικός Ανδρέας Βλάχος και η σύζυγός του Σάσα Καλλιμάνη κατέληξαν στη συγκεκριμένη επιλογή ύστερα από αναζήτηση ενάμιση χρόνου.
Ο ειδικευόμενος γενικός γιατρός Χρήστος Γκολομπίας έμεινε δύο χρόνια στη Ζάμπια.
«Στην Ελλάδα διατηρούσαμε εταιρεία πληροφορικής από το 1999. Οταν ξέσπασε η κρίση, κι επειδή είχαμε πολλές δουλειές με το Δημόσιο που είχε προβλήματα να πληρώσει, αποφασίσαμε να δούμε τι εναλλακτικές είχαμε» εξηγεί ο Ανδρέας Βλάχος. «Από το 2007 είχαμε κάνει ένα άνοιγμα στη Βουλγαρία και την Κύπρο και η συνεργάτιδά μας είχε επαφή και με τη Ζάμπια. Μας είχε πει μάλιστα να κινηθούμε κι εμείς προς τα εκεί, αλλά όταν όλα πήγαιναν καλά στην Ελλάδα δεν το σκεφτόμασταν. Μέχρι που το καλοκαίρι του 2011 αρχίσαμε να το ψάχνουμε» μας λέει.
«Για μια νοικοκυρά η Ζάμπια είναι παράδεισος. Γιατί όταν ο σύζυγος εργάζεται και υπάρχει ικανό εισόδημα στο σπίτι, είναι σύνηθες να έχεις μεγάλο σπίτι, οικιακή βοηθό και πολύ προσωπικό χρόνο. Εγώ επέλεξα να δουλεύω στην εταιρεία με τον σύζυγό μου. Και πάλι βρίσκω τον χρόνο να συνδυάσω δουλειά και ξεκούραση» συμπληρώνει η Σάσα Καλλιμάνη.
Ο Χρήστος Ζάρρας ζει έξι χρόνια στη Ζάμπια και είναι απόλυτος: «Οταν η Ελλάδα καταφέρει να γίνει Ζάμπια, τότε θα γυρίσω τρέχοντας πίσω...».
«Θα ήταν καλό να γίνουμε Ζάμπια;» τους ρωτάμε. «Θα ήταν πολύ καλό για τη γραφειοκρατία -είναι κληρονομιά των Βρετανών και είναι πολύ οργανωμένοι στο Δημόσιο. Επίσης, οι νόμοι είναι πιο απλοί. Οι επενδύσεις πιο εύκολες, ενθαρρύνονται. Οσο για τους πολιτικούς, αυτοί δεν νομίζω να είναι καλύτεροι από τους δικούς μας» λένε χαμογελώντας.
Ταξικές διαφορές
Ο ειδικευόμενος γενικός γιατρός από τη Θεσσαλονίκη Χρήστος Γκολομπίας έμεινε δύο χρόνια στη Ζάμπια δουλεύοντας σε ιδιωτικό νοσοκομείο. «Η ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλούσιων είναι πολύ μεγάλη. Υπάρχει διαφθορά. Ο μέσος μισθός του ντόπιου είναι περίπου 80 δολάρια. Ομως οι φτωχοί δεν ζουν άσχημα γιατί έτσι έχουν συνηθίσει. Είναι άνθρωποι που χαμογελάνε πολύ, έχουν χιούμορ» μας λέει. «Στο νοσοκομείο που ήμουν ήταν καλά, γιατί ήταν ιδιωτικό. Πέρασα δύο μήνες από το δημόσιο νοσοκομείο όμως όπου η κατάσταση ήταν πολύ άσχημη. Τα φάρμακα τα πληρώνει ο ασθενής, πληρώνουν για τα πάντα. Μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει AIDS. Είναι μια χώρα όπου οι ηλικιωμένοι είναι ελάχιστοι...».
Πώς περνάει ένας Ελληνας στη Ζάμπια; «Δουλεύοντας πολύ. Υπάρχουν μέρη να πας να διασκεδάσεις. Τα περισσότερα εστιατόρια τα έχουν Ελληνες. Νιώθεις γενικά ασφαλής. Αν έμενα, θα είχα την καλή ζωή που έχουν κυρίως οι ξένοι εκεί... Ωστόσο, επέλεξα να φύγω γιατί το χάσμα μεταξύ της Ελλάδας και της Ζάμπιας δεν γεφυρώνεται...» καταλήγει.
Η ταυτότητα της
Μια πρώην βρετανική αποικία με μεγάλες ανισότητες
Η Ζάμπια, πρώην Βόρεια Ροδεσία και πρώην αποικία της Αγγλίας (απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1964), έχει 14 εκατομμύρια κατοίκους και έκταση 7 φορές εκείνη της Ελλάδας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, βρίσκεται μεταξύ των 20 χωρών με την ταχύτερη ανάπτυξη, με ετήσιο ρυθμό 6,8%, ενώ για το 2015 αναμένεται να φτάσει το 7,4%.
Το ΑΕΠ της ήταν 61,7 δισ. δολάρια το 2014.
Οι φυσικοί πόροι αποτελούν τον βασικό μοχλό κίνησης της οικονομίας της.
Η εξόρυξη χαλκού αποτελεί το σημαντικότερο προϊόν εξαγωγής, αφού η Ζάμπια κατέχει τη δεύτερη θέση παγκοσμίως στον τομέα αυτόν. Ο δεύτερος μοχλός της οικονομίας της χώρας είναι ο πρωτογενής τομέας.
Ο ΦΠΑ είναι στο 16% και ο πληθωρισμός αναμένεται να πέσει κάτω από το 7% ως το 2017.
Ωστόσο, παρά την οικονομική ανάπτυξη, η φτώχεια δεν έχει μειωθεί σημαντικά. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το 60% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ η ανεργία κυμαίνεται στο 15%. Το εξωτερικό δημόσιο χρέος της κυμαίνεται στα 4,8 δισ. δολάρια, ενώ συνολικά το χρέος της, εσωτερικό κι εξωτερικό, εκτιμάται στα 8,8 δισ. δολάρια για το 2015.
ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΑ
Δημήτρης Λουκάς
«Μακάρι να ήταν έτσι η Ελλάδα σε δομές και θεσμούς»
«Μακάρι να είμαστε Ζάμπια στον τομέα των θεσμών και των δομών» λέει ο Δημήτρης Λουκάς, επιχειρηματίας και ο ίδιος με δραστηριότητα στη χώρα.
«Η Ζάμπια δεν είναι ίδια περίπτωση με τη δική μας. Οντως είχε ομαδοποιήσει τις δόσεις στο ΔΝΤ, όμως μετά είχε προπληρώσει 5 δόσεις και τότε βρισκόταν σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Ομως επένδυσε σε δομές και θεσμούς, και αυτήν τη στιγμή εκεί το επιχειρείν είναι πιο εύκολο απ' ό,τι στην Ελλάδα. Η χώρα διαθέτει κτηματολόγια και κανόνες για τη χρήση γης. Οι αδειοδοτήσεις εκδίδονται μέσα σε έναν μήνα και στο ίδιο διάστημα βγαίνει οικοδομική άδεια και για βιομηχανία. Υπάρχει προεργασία και δεν ξεκινά κανείς από το μηδέν. Διαθέτουν περιβαλλοντικές μελέτες για τις βιομηχανικές ζώνες και ανάλογα με τη χρήση που θέλει κάποιος επιλέγει την περιοχή. Η διοίκηση ακολουθεί το αγγλοσαξονικό σύστημα και εκ των πραγμάτων η φορολογική πολιτική είναι πιο απλή, καθώς δεν έχουν τόσες τροποποιήσεις και εγκυκλίους» λέει ο Δ. Λουκάς και σημειώνει τη δυναμική της ελληνικής παροικίας στη Λουσάκα και άλλες πόλεις».
Η Ομογένεια αριθμεί κάπου 350 οικογένειες και βέβαια λειτουργεί Μητρόπολη υπό τον Σεβασμιώτατο κ. Ιωακείμ, καθώς και σχολείο, αν και επί του παρόντος δεν υπάρχει Ελληνας δάσκαλος. Η παροικία άνθησε τη δεκαετία του '50, ενώ υπήρχαν μερικές οικογένειες ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Με δυναμική παρουσία, Ελληνες δραστηριοποιούνται σε κλάδους της οικονομίας όπως μεταφορές, εμπόριο, επισιτισμός, κτηνοτροφία. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα αρκετοί επιχειρηματίες από την Ελλάδα έχουν στρέψει την προσοχή τους στη Ζάμπια. Παρέχει υποστήριξη σε όσους θέλουν να επενδύσουν εκεί και ήδη υπάρχουν 65 μέλη.
Τα κίνητρα
«Η Ζάμπια διαθέτει σταθερό φορολογικό σύστημα που παραμένει ίδιο επί 20 χρόνια και μοιάζει αρκετά με το κυπριακό. Υπάρχει φόρος 35% στις επιχειρήσεις, αλλά είναι μόνο αυτή η φορολόγηση και τίποτε άλλο: δεν υπάρχει προκαταβολή, ούτε άλλοι άμεσοι η έμμεσοι φόροι. Αντίθετα δίνονται κίνητρα στις εταιρείες. Παράδειγμα η απαλλαγή από τους φόρους την πρώτη πενταετία και ακόμα 5 χρόνια εάν κάνεις επένδυση με εισαγωγή κεφαλαίων, ενώ είναι αδασμολόγητα τα υλικά που εισάγονται για την επένδυση. Επί της ουσίας η χώρα αφήνει 10 χρόνια μια εταιρεία να ωριμάσει. Υπάρχουν άλλα ασφαλιστικά κίνητρα εάν πρόκειται για επένδυση έντασης εργασίας. Επίσης λειτουργεί στρατηγική όσον αφορά την αξία της γης. Εάν πρόκειται π.χ. για επένδυση μεταποίησης την οποία έχει ανάγκη η χώρα, δίδεται δωρεάν γη και αδειοδοτήσεις. Αν λάβουμε υπ' όψιν μας αυτά, το επιχειρείν είναι σαφώς καλύτερο» λέει ο Δ. Λουκάς και προσθέτει ότι το κράτος είναι εξαιρετικά αυστηρό όσον αφορά την άδεια παραμονής. Υπάρχει έλεγχος και δεν μπαίνει κανείς εύκολα στη χώρα, ενώ η άδεια παραμονής δεν είναι απλή διαδικασία, ακόμα και για επιχειρηματίες. Αυτός ήταν και ο στόχος του Επιμελητηρίου, να υπάρχει κάποια αρχή που θα αξιολογεί τις πιθανές επιχειρηματικές δράσεις.
Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η πρωτεύουσα Λουσάκα έχει σχεδιαστεί από τον γνωστό Ελληνα πολεοδόμο Δοξιάδη το 1963. Είχε αναλάβει το έργο ύστερα από πρόσκληση Ελληνα ομογενούς, ο οποίος ήταν υπουργός Ανάπτυξης επί αρκετά έτη τον πρώτο καιρό της ανεξαρτησίας. Οσο για τον νυν πρόεδρο, Εντ. Λούνγκου, έχει στενή σχέση με την Ομογένεια, καθώς γιόρτασε φέτος το Πάσχα μαζί με τους Ελληνες.
Γιώργος Αποστολίδης
